Kayseri`deki gebelerde toksoplasmoz seroprevalansı

Amaç

Bu çalışmada, Kayseri bölgesinde toksoplasmoz açısından risk altındaki gebelerin seroprevalansının saptanması ve ülkemizde gebelerin antenatal takibinde toksoplasmoz yönetimine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Yöntem

Ocak 2006-Aralık 2008 tarihleri arasında Kayseri Doğumevi’ne başvuran 16-45 yaş aralığındaki gebelerin sonuçları toksoplasmoz yönünden retrospektif olarak araştırılmıştır. Toksoplasma IgG ve Toksoplasma IgM değerleri mikropartikül EIA (Axsym, Abbott, USA) yöntemiyle çalışılmıştır.

Bulgular

Toksoplasma IgM 1813 gebede çalışılmış, 46 (%2.5)’sında pozitiflik saptanmıştır. Toksoplasma IgG 1676 gebede çalışılmış, 568 (%33.9)’inde pozitiflik saptanmıştır. Gebeler yaş gruplarına göre incelendiğinde, toksoplasma IgG pozitifliğinin yaşla arttığı görülmüştür.

Sonuç

Gebelerin %60’dan fazlası seronegatif olduğundan toksoplasmoz açısından risk altındadır. Tüm gebelerin gebelik takibinde Toksoplasmoz serolojilerinin saptanması ve takibi gereklidir. Seronegatif gebelerin enfeksiyondan korunmaları için eğitim verilmesi önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Gebelik, seroprevalans, toksoplasmoz

Giriş

Toksoplasmoz, tüm dünyada yaygın olarak görülen ve tüm vertebralıları infekte edebilen bir protozoon olan Toxoplasma gondii’nin oluşturduğu bir multisistem enfeksiyondur.(1)
Enfeksiyon, sağlıklı erişkinlerde %90 asemptomatik seyirli geçirilir ve ömür boyu bağışıklık bırakır. Enfeksiyonun insana bulaşında doku kisti içeren çiğ veya az pişmiş etler yanında ookistle kontamine olmuş çiğ yiyecekler ve sular önemli rol oynar.(2) Enfeksiyonlu anneden bebeğe geçişte ağırlıklı olarak trofozoid formun rol oynadığı bilinmektedir. Ayrıca toksoplasmozlu kişiden yapılan kan ve doku nakli ile de bulaş söz konusudur.(3,4)
Gebelerde görülen toksoplasmoz erken ve ölü doğum veya düşüklere yol açabildiği gibi, ciddi sonuçlanabilen konjenital toksoplasmoza da neden olabilir.(1)
Konjenital toksoplasmoz gebelik sırasında gelişen primer veya tekrarlayan parazitemi esnasında, plasenta yoluyla fetusa geçmesi ile oluşur. Tedavi edilmeyen akut enfeksiyon geçiren gebelerde, fetusta konjenital enfeksiyon riskinin birinci trimesterde %25, ikinci trimester de %54, üçüncü trimesterde %65 olduğu gösterilmiştir.(5) Bu risk, gebeliğin son iki haftasında %90’ın üzerine çıkar. Plasenta yüzeyinin ve kanlanmasının artışına bağlı olarak enfeksiyon riski, gebelik süresiyle doğru orantılı artmasına rağmen; ciddi sekellerin meydana gelme oranı, erken gebelik haftalarında geçirilen enfeksiyon ile doğru orantılıdır.(6,2)
Konjenital toksoplasmozlu bebeklerin %90’ı yenidoğan döneminde asemptomatiktir. İlerleyen zamanla birlikte semptomatik konjenital toksoplasmozun klasik triadı olan hidrosefali, intrakraniyal kalsifikasyonlar ve koryoretinite ilaveten katarakt, glokom, hepatit, pnömoni, miyokardit, miyosit ve mental retardasyon gibi ciddi tablolar görülür. Hayatı tehdit eden ve yaşam kalitesini son derece etkileyen bu ciddi sekellerin önüne geçebilmek için, gebelerin toksoplasmoz yönünden taranması, takibi ve antenatal tedavisi büyük önem taşımaktadır.(7)
Bu çalışmada, toksoplasmoz açısından risk altındaki gebelerin seroprevalansının saptanması ve gebelerin antenatal takibinde toksoplasmoz yönetimine katkıda bulunmak amaçlanmıştır.

Yöntem

Ocak 2006 ile Aralık 2008 arasında Kayseri Doğumevi’ne başvuran 15 ile 45 yaş arasındaki gebelerin sonuçları toksoplasmoz yönünden retrospektif olarak araştırılmıştır. Gebe polikliniğine başvuran asemptomatik gebelerde rutin antenatal takip testlerinden olan Toxoplasma gondii’ye özgül Toxoplasma IgG ve Toxoplasma IgM değerleri mikropartikül EIA (Axsym, Abbott, USA) yöntemiyle çalışılmıştır. IgM indeksi için 0.600 ve üzeri değerler pozitif, 0-0.499 arası değerler negatif, 0.500-0.599 arası değerler ara değer olarak değerlendirilmiştir. IgG için ise 3.00 IU/ml ve üzeri değerler pozitif, 0-1.99 IU/ml arası değerler negatif ve 2.00-2.99 IU/ml arası değerler ara değer kabul edilmiştir. Hastane bilgi işlem merkezinde bulunan 3000’in üzerindeki kayıtlı hastadan 15 ile 45 yaş arası gebeler seçilmiş, tekrarlayan olgular ayıklanmıştır. Toxoplasma IgM için 1813 hasta verisi ve Toxoplasma IgG için 1676 hasta verisi alınarak istatistiksel değerlendirmeler için Windows tabanlı SPSS 17.0 istatistik paket programına girilmiş ve ki-kare yöntemiyle hesaplanmıştır.

Bulgular

Toxoplasma IgM 1813 gebede çalışılmış, 46 (%2.5) gebede pozitiflik saptanmıştır. Araştırmada 16 hastada (%0.9) IgM değerleri 0.5 ile 0.599 arasında olup ara değer kabul edilmiştir. Bu hastalarda ortalama 3 hafta sonra tekrar Toxoplasma IgM çalışılmıştır. Ancak bu tekrar kabul edilip çalışmaya dahil edilmemiştir. Toxoplasma IgM pozitif 46 gebenin 36’sında aynı zamanda Toxoplasma IgG de pozitif bulunmuştur.
Bazı gebelik takip ekollerinde akut enfeksiyon taramasında gebelikte sadece IgM değerlendirildiği için, Toxoplasma IgG bakılan hasta sayısı Toxoplasma IgM’ye göre daha düşük olup, 1676 olguda Toxoplasma IgG çalışılmış, 568 (%33.9)’inde pozitiflik saptanmıştır.
Toxoplasma IgG çalışılan 1676 gebe, 3 yaş grubuna ayrılarak incelendiğinde pozitif oranının yaşla arttığı belirlenmiş, 15-25 yaşlarında %28.1, 26-35 yaşlarında %35.2 olan IgG pozitifliği 36-45 yaşlarında %46.7’ye çıkmıştır (Tablo 1).
 

Tartışma

Toksoplazmozun dünyadaki seroprevalansı, yaş, sosyoekonomik koşullar, beslenme ve hijyen alışkanlıkları, iklim ve coğrafik konumdan etkilenmektedir. Düşük sosyoekonomik düzeye sahip, yeterli hijyen olmadan beslenilen, toprakla ve kedilerle temasın çok olduğu bölgelerde infeksiyon fazla görülmektedir.Seroprevalans yaş ile artmaktadır.(8) Gerek üreme çağındaki gerekse gebe kadınlarda dünyadan bildirilen Toxoplasma IgG pozitiflik oranları ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye farklılık göstermektedir. Benzer şekilde ülkemizde verilen oranlarda da bölgesel farklılıklar mevcuttur.
Bu çalışmada gebelerde toksoplasmoz seroprevalansı %33.9 olarak bulunmuştur. Bu oran Türkiye’den verilen diğer sonuçlarla uyumlu olmakla birlikte özellikle Hatay ve Şanlıurfa’dan verilen oranlara göre daha düşüktür. Bunun, beslenme kültüründeki farklılıklar nedeniyle olabileceği düşünülmektedir.
Çalışmada Toxoplasma IgG yönünden taranan 1676 gebe yaşlarına göre üç gruba ayrılarak incelenmiştir, 26-35 yaş grubundaki gebelerde IgG pozitiflik oranı, 15-25 yaş grubundaki pozitiflik oranına göre istatistiksel olarak anlamlı bulundu(p=0.04), 36-45 yaş grubundaki gebelerdeki pozitiflik oranı, 15-25 yaş grubundaki pozitiflik oranına göre istatistiksel olarak anlamlı bulundu(p=0.01). Üçüncü grupta ikinci gruba göre IgG pozitiflik oranı yüksek olmasına rağmen istatistiksel olarak anlamlı farlılık bulunmadı(p=0.06).
Çalışmada gebelerin %60’dan fazlası seronegatif olduğu için toksoplasmoz açısından risk altındadırlar. Bu gebelere toksoplasmozun bulaş yolları ve enfeksiyondan korunma yollarıyla ilgili eğitim verilmelidir.
Çalışmada IgM pozitifliği %2.5 bulunmuştur. Ancak IgM pozitifliği yalancı pozitiflik olabileceği gibi, bir yıla yakın zaman da devam edebilir. Bu nedenle, IgM pozitifliği her zaman akut enfeksiyonu göstermez. IgM’nin negatifliği de infeksiyonu ekarte ettirmez. Çünkü enfeksiyonun başlangıcında tespit edilemeyebilir veya gebelikte enfeksiyon geçirilmiş olmasına rağmen gebeliğin geç döneminde araştırılmış ise negatifleşmiş olabilir.
Bu nedenle gebelerde ilk trimesterde IgM ve IgG’nin yanı sıra IgG avidite testinin birlikte araştırılması gerekmektedir. Özellikte yüksek avidite sonucunun, enfeksiyonun en az 3-5 ay önce alındığı yönünde değer taşıdığı ifade edilmektedir.(27,28)
Toksoplasmoz tanısında esas olan, anne adaylarının gebelikten önce toksoplasmoz açısından seronegatif iken, gebelik sırasında pozitifleşmesi olduğundan, ideal olan planlanan gebelikler öncesi bir bazal serolojinin de bilinmesidir.

Sonuç

Toksoplasmoz, gebelikte primer enfeksiyon olarak geçirildiği zaman ciddi sorunlara yol açması nedeniyle önem taşımaktadır. Üreme çağındaki kadınların gebelik öncesi veya gebelik sırasında ilk muayenelerinde toksoplasmoz yönünden serolojik taramalarının yapılması, sonuca göre takip ve tedavilerinin yapılması gerekmektedir. Toxoplasma gondii ile karşılaşmamış gebelerin korunma için eğitilmeleri sağlanmalıdır.

Kaynaklar

1. Töre O. Toxoplasma gondii. In: Topçu AW, Söyletir G (Ed). İnfeksiyon Hastalıkları. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri; 1996; pp. 525-32.
2. Remington JS, Desmonts G. Toxoplasmosis. In: Remington JS, Klein JO (Ed). Infectious Diseases of the Fetus and Newborn Infant. Philadelphia: WB Saunders; 1990; pp. 89-174.
3. Hill D, Dubey JP. Toxoplasma gondii: tranmission, diagnosis and prevention. Clin Microbiol Infect 2002; 8: 634-40.
4. Saygı G. Temel Tıbbi Parazitoloji. Sivas: Esnaf Ofset Matbaacılık; 1998; pp. 71-7.
5. Desmonts G, Couvreur J. Congenital toxoplasmosis. A prospective study of 378 pregnacies. N Engl J Med 1974; 290: 1110-6.
6. Alvarado-Esquivel C, Sifuentes-Alvarez A, Narro-Duarte SG. Seroepidemiology of Toxoplasma gondii infection in pregnant women in a public hospital in northern Mexico. BMC Infect Dis 2006; 6: 113.
7. Madazlı R. Toxoplasma. In: Madazlı R (Ed). Fetusa Etkili Enfeksiyon Hastalıkları. İstanbul, Scala Yayıncılık, 2000; pp. 213-61.
8. Kılıçturgay K, Göral G, Gökırmak, F ve ark. Bursa yöresinde Toxoplasma antikor araştırılması. T Parazitol Derg 1989; 13: 23-32.
9. Pappas G, Roussos N, Falagas ME. Toxoplasmosis snapshots: global status of Toxoplasma gondii. Int J Parasitol 2009; 39: 1385-94.
10. Özkan S, Maral I, Bumin MA. Gölbaşı’nda birinci basamak sağlık hizmetlerinde çalışan ebe, hemşire. T Klin Jinekol Obst 2002; 12: 258-61.
11. Tekay F, Özbek E. Çiğ köftenin yaygın tüketildiği Şanlıurfa ilinde Toxoplasma gondii seroprevalansı. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2007; 31: 176-9.
12. Güneş H, Kaya S, Çetin ES, Taş T, Demirci M. Reprodüktif çağdaki kadınlarda toksoplasmosis seroprevalansı. SDÜ Tıp Fak Derg 2008; 15: 21-4.
13. Pala M, Karaman Ü, Atambay M, Daldal N. Hiç gebe olmayan kadınlarda (18-25 yaş grubu). İnönü Üniv Tıp Fak Derg 2008; 15: 257-60.
14. Saraçoğlu F, Şahin İ. Gebe populasyonunda Toksoplazma prevalansı ve duyarlı gebelerde serolojik dönüşüm oranı. T Klin Jinekol Obst 2001; 11: 326-8.
15. Duran B, Toktamış A, Erden Ö, Demirel Y, Mamık BA, Çetin M. Doğum öncesi bakımda tartışmalı bir konu: TORCH taraması. Cumhuriyet Üniv Tıp Fak Derg 2002; 24: 185-90.
16. Harma M, Harma M, Gungen N, Demir N. Toxoplasmosis in pregnant women in Sanliurfa, South Eastern Anatolia City, Turkey. J Egypt Soc Parasitol 2004; 34: 519-25.
17. Yılmazer M, Altındiş M, Cevrioğlu S, Fenkci V, Aktepe O, Sırthan E. Afyon bölgesinde yaşayan gebe kadınlarda Toksoplasma, Sitomegalovirus, Rubella, Hepatit B, Hepatit C seropozitiflik oranları. Kocatepe Tıp Derg 2004; 5: 43-9.
18. Ertug S, Okyay P, Turmen M, Yuksel H. Seroprevalence and risk factors for Toxoplasma infection among pregnant women in Aydin province, Turkey. BMC Public Health 2005; 5: 66.
19. Ocak S, Zeteroglu S, Ozer C, Dolapcioglu K, Gungoren A. Seroprevalence of Toxoplasma gondii. Scand J Infect Dis 2007; 39: 231-4.
20. Efe Ş, Kurdoğlu Z, Korkmaz G. Van yöresindeki gebelerde sitomegalovirus, rubella ve toksoplazma antikorlarının seroprevalansı. Van Tıp Derg 2009; 16: 6-9.
21. Marcinek P, Nowakowska D, Szaflik K, Spiewak E, Malafiej E, Wilczynski J. Analysis of complications during pregnancy in women with serological features of acute toxoplasmosis or acute parvovirosis. Ginekol Pol 2008; 79: 186-91.
22. Tamer GS, Dundar D, Calıskan E. Seroprevalence of Toxoplasma gondii, rubella and cytomegavirus among pregnant women in western region of Turkey. Clin Invest Med 2009; 32: E43-7.
23. Rosso F, Les JT, Agudelo A et al. Prevalence of infection with Toxoplasma gondii among pregnant women in Cali, Colombia, South America. Am J Trop Med 2008; 78: 504-8.
24. Berger F, Goulet V, Le Strat Y, Desenclos JC. Toxoplasmosis among pregnant women in France: risk factors and change of prevalence between 1995 and 2003. Rev Epidemiol Sante Publique 2009; 57: 241-8.
25. Maggi P, Volpe A, Carito V et al. Surveillance of toxoplasmosis in pregnant women in Albania. New Microbiol 2009; 32: 89-92 .
26. Liu Q, Wei F, Gao S et al. Toxoplasma gondii infection in pregnant women in China. Trans R Soc Trop Med Hyg 2009; 103: 162-6.
27. Montoya JG, Liesenfeld O, Kinney S, Press C, Remington JS. Vidas test for avidity of  Toxoplasma- spesific immunglobulin G for confirmatory testing of pregnant women. J Clin Microbiol 2002; 40: 2504-8.
28. Yazar S, Yaman O, Şahin İ. Toxoplasma gondii seropozitif gebelerde IgG-avidite sonuçlarının değerlendirilmesi. Türkiye Parazitoloji Dergisi 2005; 29: 221-3.

	Dosya / Açıklama
	Tablo 1. Gebelerde yaşa göre toxoplasma IgG pozitifliği.
	Tablo 2. Üreme çağındaki kadınlarda toxoplasma IgG pozitifliği (%).
	Tablo 3. Gebelerde toxoplasma IgG pozitifliği (%).