Gebelikte 11-15 hafta umbilikal kord çapı nomogramı

Amaç

İlk ve erken ikinci üç aya ait umbilikal kord çapı nomogramı oluşturmak ve bu çapın fetal biyometrik parametrelerle ilişkisini ortaya çıkarmak.

Yöntem

Rutin antenatal kontrol için başvuran gebeler arasından prospektif kesitsel olarak seçilen 128 tekil olguda, gebeliğin 110-146 haftaları arasında umbilikal kord çapı ölçüldü. Bulunan değerlerin haftalara göre ortalama ve standart sapma dağılımları ile gebelik haftası, BPD ve CRL değerleri ile korelasyonu istatistiksel olarak hesaplandı.

Bulgular

Umbilikal kord çapı gebeliğin 110 haftasında 2.87±0.52mm, 146 haftada ise 5.03±0.32mm bulundu. Kord çapı ile gebelik yaşı arasındaki korelasyon: Kordon çapı= 0.69 x Gebelik haftası - 4.76 formülü ile gösterildi (r:0.84; p< 0.001). Ayrıca kord çapı ile CRL ve BPD arasında da istatistiksel olarak anlamlı doğrusal korelasyon saptandı (r:0.77; r:0.81).

Sonuç

Çalışmamızda ilk ve erken ikinci üç ayda, gebelik yaşı ile birlikte artan fetal biyometrik ölçümlere paralel olarak, umbilikal kord çapının progresif olarak büyüdüğünü ve nomogramının yapılabileceğini saptadık.

Anahtar Kelimeler

Umbilikal kordon çapı, gebelik haftası, CRL, BPD

Giriş

Umbilikal kord, fetüs ile plasenta arasındaki ilişkiyi sağlayan, hem yapısal hem de fonksiyonel olarak basit gibi görülen, ancak gelişmekte olan fetüsün yaşamında kritik bir rol üstlenen yaşam bağıdır. Umbilikal kord, ultrasonografik olarak gebeliğin ilk üç ayının geç dönemlerinde her zaman görülebilen, çoğu olguda tüm uzunluğu gözlenebilen fetal bir organdır. İlk ve erken ikinci üç ayda sonografik olarak ölçülen umbilikal kord kalınlığı ile fetal büyüme arasındaki ilişki literatürde incelenmiştir (1-5). İlk ve erken ikinci üç ayda Wharton jeli miktarı, üçüncü üç aya göre değişiklik gösterdiğinden, ilk üç ayda umbilikal kord çapının büyümesinde asıl faktörün, umbilikal kord damarlarının progresif büyümesi olduğu bildirilmiştir (4,5).
Çalışmamızın amacı; ilk ve erken ikinci üç ayda umbilikal kord çapı nomogramı oluşturmak ve bu çapın fetal biyometrik parametrelerle ilişkisini ortaya çıkartmaktır.

Yöntem

Eylül 2003-Mart 2005 tarihleri arasında Eğitim ve Araştırma Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği acil ve genel polikliniklerine rutin antenatal kontrol için başvuran toplam 14.000 gebe arasından prospektif kesitsel olarak seçilen 128 gebe çalışmamıza dahil edildi.
Olguların çalışmaya alınma kriterleri şunlardı: tekil gebelik, bilinen gebelik haftası veya son adet tarihi, 11+0 ile 14+6 gebelik haftaları arasında gebelik yaşı, intakt membran, üç damarlı kordon, canlı fetus.
Çalışma dışında tutulma kriterleri ise: konjenital kromozomal anomaliler, gebelikte sistemik hastalıklar (diyabet, hipertansif bozukluklar, hipo-hipertiroidi vb…), amniyon sıvısı anormallikleri olarak belirlendi.
Gebelerin demografik verileri sorgulandı ve kaydedildi. Gebelik yaşı, son adet tarihine ve erken dönemde yapılan ultrasonografide CRL ölçümlerine göre belirlendi. Ultrasonografik ekipman olarak Siemens Sonoline L 3.5MHz sektör başlık ve General Electric Logic Pro5 3.5MHz konveks başlık kullanıldı. Elde edilen biyometrik parametreler BPD (bipariyetal çap), CRL (baş-popo mesafesi), amniyon volümü, plasenta lokalizasyonu ve fetus prezentasyonu her inceleme sırasında prospektif olarak kaydedildi. Umbilikal kord, serbest ansın tranvers kesitinde damar sayısı açısından incelendi. Umbilikal kord çapı, longitudinal planda elde edilen görüntüsünde, maksimum büyütmede dıştan dışa iki kez ölçüm yapılarak istatistiksel değerlendirme için ortalamaları kaydedildi.
Bilgilendirilmiş onamı alınan her gebe çalışmada bir kez yer aldı. Gözlemler içi ve gözlemler arası farklılıkları önlemek için inceleme tek kişi tarafından yapıldı. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel yöntemlerin (Ortalama, Standart sapma, frekans) yanısıra niceliksel verilerin karşılaştırılmasında normal dağılım gösteren parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında One way Anova testi, normal dağılım göstermeyen parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında Kruskal Wallis testi ve farklılığa neden olan grubun tespitinde Mann Whitney U testi kullanıldı. Bağımlı ve bağımsız değişkenlerin ilişkisi Spearman korelasyon analizi ile değerlendirildi. Sonuçlar % 95’lik güven aralığında, anlamlılık p<0.05 düzeyinde değerlendirildi.

Bulgular

Olguların (n:128) yaşları 19 ile 41 arasında değişmekte olup ortalama yaş 28.07±4.10 bulundu. Ortalama gravida: 2.60±1.25, ortalama parite 1.05±0.80 olarak belirlendi. Umbilikal kord çapı ölçümleri ile gebelik yaşı arasındaki korelasyon: Kordon çapı= 0.69 x Gebelik Haftası - 4.76 (r:0.84.5) formülü ile gösterildi. Gebelik haftası ile kordon çapı arasında istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı farklılık bulundu (p<0.01). Gebelik haftası ile kordon çapı genişliğinin orantılı olduğu belirlendi. Gebeliğin 14. haftasında ölçülen kordon çapı diğer tüm gebelik haftalarındaki kordon çapı ölçümlerinden ileri düzeyde yüksek bulundu (p<0.01). Gebeliğin 13. haftasındaki kordon çapı 11 ve 12 haftalık çaplardan ve 12. haftadaki çap da 11 haftalık çaptan istatistiksel olarak ileri düzeyde yüksek bulundu(p<0.01)(Tablo I). BPD ile umbilikal kord çapı arasında pozitif yönde ve istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı korelasyon bulundu (r:77.4) (p<0.01) . Aynı şekilde CRL ile umbilikal kord çapı arasında da pozitif yönde ve istatistiksel olarak ileri düzeyde anlamlı korelasyon bulundu (r:81.5) (p<0.01) (Şekil 1).

Tartışma

Umbilikal kord, gebeliğin ilk üç ayındaki ultrasonografi incelemesi sırasında hemen her zaman görünür olan bir organdır. İlk üç ayda sonografik umbilikal kord uzunluğu ile gebelik yaşı ve CRL arasındaki belirgin ilişki Hill ve ark'ı tarafından bildirilmiştir (6).Bu aylarda umbilikal kord çapının büyümesinde asıl faktörün, umbilikal kord damarlarının progresif büyümesi olduğu bildirilmiştir (4,5). İlk ve erken ikinci üç ayda uteroplasental dolaşım konusu birçok araştırıcı tarafından araştırılmış olmakla birlikte, bu döneme ait umbilikal kordon morfometrik çalışma sayısı oldukça azdır (7,8). Sonografik olarak umbilikal kord kalınlığı ile fetal büyüme arasındaki ilişki literatürde ancak son yıllarda yerini almıştır. Çalışmamızdan elde edilen ilk nomogram bulgusu umbilikal kord çapının gebelik yaşı arttıkça progresif bir artış göstermesidir. Umbilikal kord çapı gebeliğin 11 haftasında 3.02±0.35 mm ölçülürken 15 haftaya kadar progresif olarak 5.03±0.32mm'ye ulaşmaktadır. Bu bulgu, Weissman, Ghezzi ile Raio ve ark'nın yayınladıkları nomogramlara benzerdir (4,9,10). Son iki çalışmada da 12., 13. ve 14. haftalardaki umbilikal kord çapı medyan değeri çalışmamızdaki değerlere benzerken, 11. haftadaki umbilikal kord çapı medyan değeri, bizim olgularımızda ~0,7 mm daha az ölçülmüştür. Bu farklılık umbilikal kord çapı ölçümlerinin, fetal abdomene uzaklık farklılığından kaynaklanıyor olabilir (11). Her üç çalışmada da, umbilikal kord ölçümleri, çok daha geniş gebelik haftalarını kapsamaktayken, bizim olguların gebelik yaşları 11(0)–14(6) haftaları arasındadır. Özellikle Weissman ve ark’nın çalışmasında umbilikal kord çaplarının diğer çalışmalara kıyasla daha kalın olmasının yöntem farklılığından kaynaklandığı dile getirilmiştir (11). Ayrıca literatürde umbilikal kord çapının 32-36. haftaya dek belirgin olarak gebelik yaşı ile beraber artış gösterdiği, sonrasında bu büyüklüğün azaldığı bildirilmektedir (9,12,13). Predanic ve ark yaptıkları nomogramda bu sınırı 32. hafta, Weissman ve ark 36. hafta, Raio ve ark ise 34. hafta olarak vurgulamaktadır(9-11). Bizim çalışmamız; ilk ve erken ikinci üç ayda yapıldığından böyle bir bulgu saptamadık.
CRL’nin hatalı ölçümü, umbilikal kord çapı ölçümünden daha düşük olasılıkla izlense de, son adet tarihi bilinmeyen gebeliklerde tıpkı gebelik kesesi çapı gibi, kord çapı gebelik yaş tayininde ek bir parametre olarak kullanılabilir (4). Hill ve ark ilk ve erken ikinci üç ayda umbilikal kord uzunluğunun hem gebelik yaşı ile hem de CRL ile belirgin bir korelasyon gösterdiğini bildirmişlerdir (6). Umbilikal kord kalınlığı ile gebelik yaş ve CRL ilişkisi ilk trimesterde ilk kez Ghezzi ve ark'ı tarafından rapor edilmiştir (4). Çalışmamızda literatürle uyumlu olarak; CRL artışıyla umbilikal kord kalınlığı arasında belirgin korelasyon izlenmiştir.
Çalışmamızda yine Ghezzi, Raio, Predanic ve ark’nın (6,9,10) sonuçları ile uyumlu olarak; fetal biyometrik ölçümlerden biri olan BPD ölçümünün de, umbilikal kord kalınlığıyla belirgin pozitif korelasyon gösterdiği izlenmiştir. Ancak bu ilişki CRL ve gebelik haftasından daha zayıf bulunmuştur.

Sonuç

Sonuç olarak umbilikal kordun ilk ve ikinci üç ayda görüntülenmesi günümüz ultrasonografi cihazlarıyla kolaylıkla ve hızlıca yapılabilir. Çalışmamızda ilk ve erken ikinci üç ayda, gebelik yaşı ile birlikte artan fetal biyometrik ölçümlere paralel olarak, umbilikal kord çapının progresif olarak büyüdüğünü ve nomogramının yapılabileceğini saptadık.

Kaynaklar

1.Di Naro E, Ghezzi F, Raio L, Franchi M, D’Addario V, Lanzillotti G, Schneider H. Umbilical vein blood flow in fetuses with normal and lean umbilical cord. Ultrasound Obstet Gynecol 2001; 17: 224–8.
2.Coppens M, Loquet Ph, Kollen M, De Neubourg F, Buytaert P. Longitudinal evaluation of uteroplacental and umbilical blood flow changes in normal early pregnancy. Ultrasound Obstet Gynecol 1996; 7: 114–21.
3.Silver RK, Dooley SL, Tamura RK, Depp R. Umbilical cord size and amniotic fluid volume in prolonged pregnancy. Am J Obstet Gynecol 1987; 157: 716–20.
4.Ghezzi F, Raio L, Di Naro E, Franchi M, Bruhwiler H, D'Addario V, Schneider H. First-trimester sonographic umbilical cord diameter and the growth of the human embryo. Obstet Gynecol 2001; 18: 348-51.
5.Nanaev AK, Kohnen G, Milovanov AP, Domogatsky SP, Kaufmann P. Stromal differentiation and architecture of the human umbilical cord. Placenta 1997; 18: 53–64.
6.Hill LM, DiNofrio DM, Guzick D. Sonographic determination of first trimester umbilical cord length. J Clin Ultrasound 1994; 22: 435–8.
7.Brown R, Di Luzio L, Gomes C, Nicolaides K. The umbilical artery pulsatility index in the first trimester: is there an association with increased nuchal translucency or chromosomal abnormality?Ultrasound Obstet Gynecol 1998; 12:244–7.
8.Coppens M, Loquet Ph, Kollen M, De Neubourg F, Buytaert P. Longitudinal evaluation of uteroplacental and umbilical blood flow changes in normal early pregnancy. Ultrasound Obstet Gynecol 1996; 7: 114–21.
9.Raio L, Ghezzi F, Di Naro E, Franchi M, Maymon E, Mueller MD, Brühwiler H. Prenatal diagnosis of a lean umbilical cord: a simple marker for the fetus at risk of being small for gestational age at birth. Ultrasound Obstet Gynecol 1999; 13: 176–80.
10.Weissman A, Jakobi P, Bronshtein M, Goldstein I. Sonographic measurement of the umbilical cord and vessels during normal pregnancies. J Ultrasound Med 1994; 13: 11-4.
11.Predanic M, Perni SC, Chasen ST. The umbilical cord thickness measured at 18-23 weeks of gestational age. J Matern Fetal Neonatal Med 2005; 17 : 111-6.
12.Goodlin RC. Fetal dysmaturity, ‘lean cord’, and fetal distress. Am J Obstet Gynecol 1987; 56: 716.
13.Silver RK, Dooley SL, Tamura RK, Depp R. Umbilical cord size and amniotic fluid volume in prolonged pregnancy. Am J Obstet Gynecol 1987; 157: 716–20.

	Dosya / Açıklama
	Şekil 1 Kord Çapı - CRL
	Table 1. Gebelik haftasına göre kordon çapı ortalaması ve standart sapması.