Patau sendromu (Trizomi 13) : Otopsi olgusu

Amaç

Patau sendromu 12.000-29.000 canlı doğumda bir görülmektedir ve ileri anne yaşı ile risk artmaktadır

Olgu

40 yaşındaki annenin yapılan ultrasonografisinde, hipotelorizm, basık burun, holoprozensefali, yarık damak ve yarık dudak tespit edildi. Fetusun otopsi incelemesinde holoprozensefali, multikistik böbrek, yarık damak ve yarık dudak saptanmıştır.

Sonuç

Anahtar Kelimeler

Holoprozensefali, yarık damak, yarık dudak, multikistik böbrek, Trizomi 13, prenatal tanı.

Giriş

Patau sendromunun sitogenetiğini ilk kez Patau ve arkadaşları, klinik fenotipini ise Smith tanımlanmıştır.(1,2) Vakaların çoğunda morfolojik kromozom anomalilerinden nondisjunction bulunur. Vakaların yaklaşık %20’sinde translokasyon ve %10’undan azında mozaisizm mevcuttur.(3) Patau sendromu 12.000-29.000 canlı doğumda bir görülmektedir ve ileri anne yaşı ile risk artmaktadır.(4) On üçüncü kromozom, 21. kromozomdan büyük olduğu için anomaliler çok sayıda ve ağır seyreder. Ultrasonografide, orta hat anomalileri, fasyal defektler, holoprozensefali, kalp defektleri, omfalosel, polikistik böbrekler ve polidaktili dikkat çekicidir.(5) Patau sendromunda çocuklar doğumdan kısa süre sonra ölürler. Nadir olarak çocuklar bir yaşına kadar yaşayabilirler.(6) Patau sendromu kromozom anomalileri arasında nadir görülmesi ve kliniğimizde ilk deneyimimiz olması nedeniyle sunulmuştur.

Olgu Sunumu

40 yaşında, G4, P3, A1, Y3, birinci derece akraba evliliği tanımlayan daha önce prenatal takibi yapılmayan olguya 24. gebelik haftasında yapılan ultrasonografisinde, hipotelorizm, holoprozensefali (Resim 1) basık burun, yarık damak ve yarık dudak tesbit edildi. Ailenin izni ile gebelik sonlandırıldı. 1/0 apgar’lı olarak normal vajinal yolla doğumu yaptırıldı. Otopsi incelemesinde, makroskobik olarak 1650 gr ağırlığında, tepe topuk mesafesi 35 cm, baş çevresi 20 cm olan fetusta yarık damak ve yarık dudak tesbit edildi. Plasenta 350 g ağırlığında ve normal olarak görünümdeydi (Resim 2). Göğüs ve karın boşluğundaki organlar normal anatomik yerleşimli idi. Kranial diseksiyonda fissura longitudinalis superior izlenmedi. Her iki böbrek ortalama 4x2x1.2 cm boyutlarında izlendi. Mikroskobik olarak, holoprozensefali ve bilateral polikistik böbrek saptandı (Resim 3). GTG bandı tekniği ile yapılan amniyosentez sonucu karyotipi 47,XX,+13 şeklinde idi.

Tartışma

Patau sendromunun (13. kromozom trizomisi) klinik belirtileri ilk kez 1967 yılında Bartolin tarafından bildirilmiştir.(7) Bu sendromun, D grubundaki bir fazla kromozomdan dolayı ortaya çıktığını ise ilk kez Patau ve arkadaşları tanımlanmıştır.(1) Patau sendromu, canlı doğumlarda 1/12.000-1/29.000 görülmekle birlikte spontan abortuslarda canlı doğuma oranla 100 misli daha fazladır.(4,7) Trizomi 13 sendromunun kardinal bulguları motor ve mental gerilik, mikrosefali, mikroftalmi, holoprozensefali, hipotelorizm, yarık damak ve/veya yarık dudak, kardiovasküler, genitoüriner, oküler malformasyonlar ve erken ölümdür. Mikroftalmi, yarık damak ve yarık dudak, polidaktili triadı sendrom için karakteristiktir.(8) Kesin tanıyı verebilmek için kromozom analizinin yapılması gereklidir. On üçüncü kromozom, 21. kromozomdan daha büyük olduğundan, buradaki anomaliler daha çok ve daha ağır seyretmektedir.(9) Hastalığa sıklıkla (%80) klasik trizomi 47,XX+13 yanısıra daha nadir olarak sırasıyla (%10) translokasyon, yapısal değişiklikler ve (%5) mozaisizm gibi diğer kromozomal düzensizlikler de neden olmaktadır.(7,9) Olgumuz rutin kontrol için başvurduğu perinatoloji polikliniğinde yapılan ultrasonografilerinde, Patau sendromunun karakteristik bulgularının bir kısmı tespit edilmiştir. Yapılan karyotip tayininde klasik tip 47,XX,+13 saptanmıştır. Magenis ve ark.(10) Patau sendromlu olguların % 28’inin bir hafta, %44’ünün bir ay, %86’sının bir yıl içinde öldüğünü bildirmişlerdir. Taylor(11) trizomi 13’lü olguların ortalama yaşam sürelerini 89.2 ± 29.9 gün olarak bildirirken, Redheedran ve ark.(12) ve Zoll ve ark.7 trizomi 13’lü 10 ile 20 yaşlara ulaşmış olgulara ait bilgiler rapor etmişlerdir. Olgumuz doğumdan sonra 1 gün yaşamıştır. Patau sendromlu hastaların çoğunluğu kromozom için trizomiktir, bu kromozomdan iki yerine üç tane bulunmaktadır. D grubundaki fazla kromozom ile karyotipteki total kromozom sayısı 47,XX,+D’dir. Olguların %20 kadarında 46 kromozom bulunur, fakat bunlar genellikle 13 ve 14 numaralı kromozomlar arasında oluşan Robertson tipi translokasyon taşırlar.(13) Goldstein ve ark.(14) yaptıkları bir çalışmada olguların anne yaşının 35’in üstünde olduğunu tespit etmişlerdir. Anne yaşı kromozom ayrılmaması (nondisjunction) sonucu ortaya çıkan olgularda ilerlemiştir. Bu olgularda ortalama anne yaşı 39 olarak bildirilmektedir. Olgumuzun anne yaşı 40 idi. Translokasyon ve mozaik tipi trizomik olgularda anne ya da baba taşıyıcı olabilir ve sonraki çocukları hastalık riski taşıyabilirler. Anne baba taşıyıcı değilse, tekrarlama riski %1’den daha azdır. Boyd ve ark.(15) hiçbir kromozomal anomalisi bulunmayan ve trizomi 21 ve 18 patolojisine sahip olgularla karşılaştırıldığında trizomi 13’e sahip olguların annelerinde daha fazla preeklampsi görüldüğünü rapor etmişlerdir.

Sonuç

Sonuç olarak, trizomi 13 bilinen en eski kromozom hastalıklarından biridir. Preeklampsili anneler, spontan abortuslarda, anne yaşı 35’in üstünde ise otozomal sitogenetik anomalilerin olabileceği akla getirilmelidir ve ailelere genetik danışmanlık önerilmelidir. Gebeler perinatoloji kliniklerinde takip edilerek anomalili fetusun erken tanısı yapılabilir.

Kaynaklar

1. Patau K, Simith DW, Therman E, Inhorn SL, Wagner HP. Multiple congenital anomalies caused by an extra autosome. Lancet 1960; 1:790-3.
2. Smith DW. Recognizable patterns of human malfarmations. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders, 1982.
3. Zellweger H, Simpson J. Chromosomes of man. Philadelphia: JB Lippincott, 1997.
4. Nielsen E, Sillesen J. Incidence of chromosome aberrations arising in 11, 148 newborn children. Hum Genet 1975; 30: 1.
5. Önderoğlu LS. Dismorfik sendromların tanısında ultrasonografi. Obstetrik ve Jinekolojik Sürekli Eğitim Dergisi 1997; 145-6.
6. Yenerman M. Genel Patoloji. İstanbul,Tayf, 1994 ;423-4.
7. Zoll B, Wolf J, Lensing-Hebben D, Pruggmayer M, Thorpe B. Trisomy 13 (Patau syndrome) with an11-year survival. Clin Genet 1993; 43: 46-50.
8. Rios A, Furdon SA, Adams D, Clark DA. Recognizing the clinical features of Trisomy 13 syndrome. Adv Neonatal Care 2004; 4: 332-43.
9. de Grouchy, Turleau C. Autosomal Disorders. Principles and Practice of Medical Genetics. New york, 2nd, 1990; 256-8.
10. Magenis ER, Hecht F,Milham S. Trisomy 13 (D9 syndrome:studies on parental age, sex ratio, and survival. J Pediatr 1968; 73: 222-8.
11. Taylor AJ. Autosomal trisomy 13 (Patau’s syndrome): a detailed 27 cases of Edward’s syndrome and 27 cases of Patau’s syndrome. J Med Genet 1968; 5: 227-52.
12. Redheendran R, Neu RL, Bannerman RM. Long survival in trisomy-13-syndrome: 21 cases including prolonged survival in two patients 11 and 19 years old. Am J Med Genet 1981; 8: 167-72.
13. Tunca Y, Kadandale JS, Pivnick EK. Long-term survival in Patau syndrome. Clin Dysmorphol 2001; 10: 149-50.
14. Goldstein H, Nielsen KG. Rates and survival of individuals with trisomy 13 and 18. Data from a 10-year period in Denmark. Clin Genet 1988; 34: 366-72.
15. Boyd PA, Lindenbaum RH, Redman C. Pre-eclampsia and trisomy 13: a possible association. Lancet 1987; 22: 425-7.

	Dosya / Açıklama
	Resim 1. Holopronsefali ultrasonografi görünümü.
	Resim 2 Basık burun, yarık damak ve yarık dudak malformasyonu makroskopik görünümü.
	Resim 3 Değişik boyutlarda kistik tubüller yapıları (HEx100).