Normal gebelikte lipid değişiklikleri

Amaç

Gebelikte serum lipid profilindeki değişiklikleri araştırmak.

Yöntem

Sağlıklı 90 gebede, serum total kolesterol, trigliserid, LDL (Low Density Lipoprotein), HDL (High Density lipoprotein) seviyeleri ölçüldü. Kontrol grubu olarak, gebe olmayan reprodüktif dönemde bulunan 30 salıklı kadın alındı.

Bulgular

Gebe kadınlarda 2. trimesterde trigliseridler, 3. trimesterde ise trigliseridler ile birlikte total kolesterol ve HDL düzeyleri istatistiksel olarak anlamlı oranda yüksek bulundu. Üçüncü trimesterde total kolesterolde % 47, trigliseridlerde % 40, HDL’de % 10 yükselme tesbit edildi. istatistiksel olarak total kolesterol/HDL oran›nda anlaml› farklılık bulunamazken, 3. trimesterde LDL/HDL oranıkontrol grubundan düflük bulundu.

Sonuç

Gebeliğin 2. yarısında görülen hiperlipidemi gebeliğin fizyolojik bir değişimi olarak ortaya çıkar ve sık görülür.
 

Anahtar Kelimeler

Lipidler, Gebelik

Giriş

Gebelikte serum lipid ve lipopprotein seviyelerinde değişiklikler olduğu bildirilmektedir. Gebelikte lipidlerdeki en bariz artış, serum trigliseridlerinde görülür, ayrıca total kolesterolde de artış dikkati çeker. Gebelik, alkol, östrojenler ve steroidler hiperlipidemiye yol açar. Özellikle trigliseridlerde olmak üzere gebelikte serum lipidlerinde düşme olması, hippoöstrojenizm veya diğer sebeplere bağlı olan gebelikte metabolik cevapta bir maladaptasyonu gösterir. Baz ıyazarlar gebelikte görülen hiperlipideminin veya gebelik sayısının artmasının, aterogenezi artırabileceğini bildirmektedirler. Ancak gebelikte sadece trigliseridler ve LDL’de artış olmayıp aynı zamanda HDL’de de artış olduğu ve bu artışa bağlı olarak da aterogenik etkinin engellendiği bildirilmektedir (1,2,5). Buna karşın HDL’de artışın olmadığını bildirenler de vardır. Gebelikte lipidlerdeki değişimin sebebi bilinmemekte ancak hormonal değişimin sonucu olarak ortaya çıktığı bildirilmektedir Bu çalışmanınamacı, gebeliğin değişik trimesterlerinde serum lipidlerinde değişimin olup olmadığını araştırmaktır.

Yöntem

Çalışmaya 90 sağlıklı gebe dahil edildi. Her trimester için (12, 22 ve 32. gebelik haftalarında) 30 gebenin serumları alındı. Kontrol grubunu sağlıklı ve gebe olmayan, reprodüktif dönemde bulunan, oral kontraseptif ya da lipid profilini olumsuz etkileyecek bir ilaç kullanmayan 30 kadın oluşturdu. Venöz kan örnekleri sabah aç iken alındı, santrifüj edilerek serumları elde edildi. Serum total kolesterol ve trigliseridler otoanalizörde (Abbott II Spectrum) ölçüldü. HDL ve LDL elektroforez (Beckman Appraise Densitometer System) ile çalışıldı. İstatistiksel değerlendirme için Standart Student’s t testi kullanıldı.

Bulgular

Çalışma grubunda 2. trimesterde sadece trigliseridlerde istatistiksel olarak anlamlı bir artış gözlenirken, 3. trimesterde total kolesterol, HDL ve trigliseridlerde anlamlı artış tesbit edildi (Tablo 1). Üçüncü trimesterde total kolesterolde %40, HDL’de %19, LDL’de %10 artış tesbit edildi. Aterojenisite indeksleri Tablo 2’de verilmiştir. Üçüncü trimesterde total kolesterol/HDL oranı anlamlı derecede artarken, LDL/HDL oranı anlamlı derecede azalmıştır (p<0.05). Ancak bu oranlarda gerek 1. trimester, gerekse 2. trimesterde anlamlı bir fark bulunamamıştır.

Tartışma

Birçok çalışmada normal gebelik esnasında serum lipidlerinde değişiklikler olduğu bildirilmektedir (1,2,5,8,9,10). Belo ve arkadaşları ile Qureshi ve arkadaşları normal gebelerde trigliseridler, total kolesterol, LDL ve HDL’de artış olduğunu bildirirken, Jimenes ve arkadaşları ile Choi ve arkadaşları trigliseridler, total kolesterol ve LDL’nin gebelik haftaları ilerledikçe arttığını, HDL’nin ise değişmediğini bildirmektedirler. Aheneku ve arkadaşları ise gebelikte total kolesterol ve LDL’nin arttığını ancak HDL ve HDL/Total kolesterol oranının azaldığını bildirmişlerdir Çalışmamızda özellikle 3. trimesterde total kolesterol, trigliserid ve HDL’de anlamlı artış tesbit edilmiştir. İkinci trimesterde ise saedce trigliseridlerde anlamlı artış tesbit edilmiştir. Gebelerde total kolesterol ve LDL kolesteroldeki belirgin artış, hiperkolesterolemi göstergesi olarak kabul edilmektedir. Düşük lipoprotein konsantrasyonlarının gebelik için bir öneme sahip olup olmadığı bilinmemektedir. İkinci ve üçüncü trimesterde lipidlerde artış olması, maternal organların gebeliğe adaptasyonun bir sonucu olarak kabul edilmektedir. Trigliseridlerdeki artış, maternal enerji ihtiyaçları için yağ asitlerinin kullanımını sağlar ve böylece glukoz fetus için saklanır. Enerji metabolizmasının major substratı olan trigliseridlerdeki belirgin bir azalma, gebeliğin artmış ihtiyaçlarına maternal organizmanın maladaptasyonunun bir göstergesi olabilir. Kolesterol steroid hormonların sentezinde kullanılır. Hipokolesterolemi gebede, plazma östrojen ve progesteron konsantrasyonunda azalmaya yol açar. LDL aterojenik etkili iken, HDL antiaterojenik etkiye sahiptir. Bu yüzden lipid profilinin aterojenisitesini tesbit etmede, bu iki lipid fraksiyonlarının oranları kullanılmaktadır. Hiperkolesterolemi aterojenik olup, koroner kalp hastalığı riskini arttırır. Martin ve arkadaşları, gebelikte aterojenik bir lipid profilinin ortaya çıktığını ancak bu değişikliklerin anne üzerindeki etkilerinin bilinmediğini bildirmektedirler Gebelikteki hiperlipideminin aterojenik risk taşıyıp taşımadığı net olarak bilinmemektedir. Bazı çalışmalar, LDL’deki artışla beraber HDL’nin de arttığını ve bunun aterojenik etkiye engel olduğunu bildirirken (11,12) bazı çalışmalarda ise HDL’de artış olmadığı hatta azalma olduğu ve HDL/Total kolesterol oranının azaldığı ve sonuçta aterojenik riskte artış olduğu bulunmuştur (13,14). Çalışmamızda 3. trimesterde total kolesterol/HDL oranı yükselmiş ve böylece aterojenik riskte artış bulunurken, LDL/HDL oranında azalma tesbit edilmiştir ki bu da aterojenik riski azaltan bir bulgudur.

Sonuç

Sonuç olarak, normal gebelikte lipid profilinde artış yönünde değişiklikler olmaktadır ve gebelik haftası ilerledikçe bu artış belirginleşmektedir.

Kaynaklar

1. Ordowas JM, Pocovi M, Grande F. Plasma lipids and cholesterol esterification during pregnancy. Obstet Gynecol 1984; 63: 20-5.
2. Piechota W, Staszewski A? Reference ranges of lipids and apolipoproteins in pregnancy. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol 1992; 45: 27-35.
3. Stone NJ. Secondary causes of hyperlipidemia Med Clin North Am 1994; 78: 117-41.
4. Bengtson C, Rybo G, Westerberg H. Number of pregnancies, use of oral contraceptives and menopausal age in women with ischemic heart disease, compares to a population sample of women. Acta Med Scand 1973; 549: 75-81. 5. Fahraeus L, Larsson Cohn V, Wallentin L. Plasma lipoproteins including high density lipoprotein subfraction during normal pregnancy. Obstet Gynecol 1985; 66: 468-72.
6. Jimenes DM- Pocovi M, Ramon-Cajal et al. Longutudinal study of plasma lipids and lipoprotein cholesterol in normal pregnancy and puerperium. Gynecol Obstet Invest 1988; 25: 158-64.
7. Punonen R. The relationship between serum oestradiol levels and serum triglyceride, cholesterol and phospholipid levels in normal human pregnancy. Br J Obstet Gynecol 1997; 84: 834-45.
8. Potter JM, Nestel PJ. The hyperlipidemia of pregnancy normal and complicated pregnancies. Am J Obstet Gynecol 1979;133:165-70.
9. Dormday JM, Postle AD. Lipids metabolism in pregnancy. Br J Obstet Gynecol 1982; 89: 211-5.
10. Mazurkiewicz JC, Watts GF , Warburton FG, Slavin BM, Lowy C, Koukkou E. Serum lipids, lipoproteins and apolipoproteins in pregnant non-diabetic patients. J Clin Pathol 1994; 22: 107-11.
11. Belo L, Caslake M, Caffney D, Santos-silva A, Pereira-Leite L, Quintanilha A- Rebelo I. Changes in LDL size and HDL concentration in normal and preeclamptic pregnancies. Atherosclerosis 2002; 162: 425-32.
12. Quereshi IA, Xi XR, Pasha N, Zheng HA, Huang YB, Wu XD. Hyperlipidemia of normal pregnancy in Karachi-Pakistan Kaohsiung J Med Sci 1999; 15: 529-35.
13. Choi JW, Pai SH. Serum lipid concentrations change with serum alkaline phosphatase activity during pregnancy. Ann Clin Lab Sci 200; 30: 422-8.
14. Ahaneku JE, Adinma JI, Nwosu OB, Ahaneku GI, Farotimi A, Analike R. Lipid and lipoprotein cardiovascular risk factor changes during normal pregnancy in Africans. Eur J Obstet Reprod Biol 199; 82: 53-5.
15. Knopp RH, Bergelin RO, Wahl Pw et al. Population based lipoprotein lipid reference values for pregnant women compared to no-pregnant women classified by sex hormon usage. Am J Obstet Gynecol 1982; 143: 626-37.
16. McDonald-Gibson RG, Young M, Hytten FE. Changes in plasma of non esterified fatty acids and serum cholesterol in pregnancy. Br J Obstet Gynecol 1975; 82: 460-64.
17. Parker CR Jr, Lingworth DR, Bissonette J et al. Endocrine changes during pregnancy in patient with homozygous familial hypobetalipoproteinemia N Eng J Med 1986; 314: 557-74.
18. Rudel LL, Parks JS, Johnson FL. Low-density lipoproteins in atherrosclerosis J Lipid Ris 1986; 27: 465-78.
19. Martin U, Davies C, Hayavi S, Hartland A, Dunne F. Is normal pregnancy atherogenic? Clin Sci 199; 96: 421-5.

	Dosya / Açıklama
	Tablo 1. Serum lipid seviyeleri (mg/dl)
	Tablo 2. Lipoprotein oranları