Manisa Doğumevi Polikliği'ne başvuran 15-49 yaş grubu evli kadınların kontraseptif yöntemleri kullanma süreleri ve bırakma nedenleri*

Amaç

Bu çalışma 15 - Ekim - 30 Aralık 1996 tarihlerinde Manisa Doğumevi Jinekoloji Polikliniği'ne başvuran daha önce herhangi bir kontraseptik yöntem kullanıp bırakmış olan 120 kadına yöntemleri kullanım süreleri ye bırakma nedenlerini sorgulayan anket formu uygulanmıştır. En uzun süre (1 yıldan fazla) kullanılan yöntem RİA ve geri çekmedir. En kısa süre kullanılan yöntemler hap ve kılıftır. Bırakılma nedenleri olarak; haf için %50 sinirlilik, mide bulantısı, RİA için %55 aşırı kanama, kılıf için %54.54 kocanın karşı çıkması (kullanım zorluğu) geri çekme için %53.33 istenmeyen gebelik (kullanırken gebe kalma) gösterilmiştir.

Yöntem

Manisa Doğumevi Jinekoloji Polikliniği'ne 15 Ekim - 30 Aralık 1996 tarihlerinde başvuran 15-49 yaşlarında evli, o güne kadar herhangi bir kontraseptif yöntemi kullanıp b›rakmış olan 120 kadın araştırma kapsamına alınmıştır. Bu kadınların kontraseptif yöntemleri kullanma süreleri ve bırakma nedenleri araştırmacı tarafından hazırlanmış anket sorularının yüz yüze uygulanmasıyla elde edilmiştir.

Bulgular

Daha önce denenip bırakın yöntemler Tablo l'de gösterilmiştir. Deneklerin %33-33'ü RİA'yı, %25'I geri çekmeyi, %23-33'ü hapı, %18.33'ü kılıfı deneyip bırakmışlardır. Kullanılan yöntemlerin kullanım süreleri Tablo 2'de görülmektedir. En uzun süre (1 yıldan fazla) kullanılan yöntemlerin başında RİA gelmektedir (%80). En uzun üsre kullanılan ikinci yöntem geri çekmektedir (%73.33). 

Sonuç

Araştırmamızdan çıkan sonuç kadınların doğurganlıklarını kontrol etmek için modern yöntemler dahil geri çekme yöntemini de yüksek oranda başvurdukları, ancak bir kısmının istemedikleri nedenlerle bunları bırakmak zorunda kaldıklarıdır.

Anahtar Kelimeler

Kontraseptif yöntmler, bırakma nedenleri.

Giriş

İyi bir kontraseptif yöntem etkin, güvenilir, kolay bulunur, kabul edilebilir ve geri dönebilir bir yöntem olmalıdır. Kadınlar zaman zaman istemedikleri halde kullandıkları kontraseptif yöntemleri bırakmaktadırlar. Bu davranışın nedenleri çoğu kez; yönteme ramen gebe kalma, yan etkiler, komplikasyonlar, yöntemlerin kullanım zorluğu olmaktadır (1,2). Bu çalışmadaki amaç kontraseptif yöntemleri bırakmada bu nedenlerin ne kadar etkili olduğunu başka nedenlerin olup olmadığını ve hangi yöntemlerin daha uzun süre kullanıldığını araştırmaktadır.

Yöntem

Manisa Doğumevi Jinekoloji Polikliniği'ne 15 Ekim - 30 Aralık 1996 tarihlerinde başvuran 15-49 yaşlarında evli, o güne kadar herhangi bir kontraseptif yöntemi kullanıp b›rakmış olan 120 kadın araştırma kapsamına alınmıştır. Bu kadınların kontraseptif yöntemleri kullanma süreleri ve bırakma nedenleri araştırmacı tarafından hazırlanmış anket sorularının yüz yüze uygulanmasıyla elde edilmiştir.

Bulgular

1993 Türkie Nüfus ve Sağlık Araştırması ve Okan'ın çalışmasına göre de geri çekme ve diğer geleneksel yöntemler en uzun süre kullanılan yöntemlerdir (2, 3). En kısa süreli (0-6 ay) kullanılan yöntem ise haptır (%57.14). 1993 Türkiye Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması'na göre de hapın 12 ayda bırakılma hızı %55.7'dir (2),
En kısa süreli kullanılan diğer yöntem kılıftır. Bu yöntemi 0-6 ay kullananların oranı %54.54, 7-12 ay kullananların oranı %27.27, 1 yıldan fazla kullananların oranı ise %18.18'dir. ülke dışı literatüre göre kondomun bir yıllık devam hızı %64'tür (4).RİA'nın bırakılma nedenleri Tablo 3'te gösterilmiştir. En fazla oranda bırakma nedeni olarak aşırı kanama, ağrı (%55), en düşük oranda ise (%10) spiralin düşmesi görülmektedir. Literatüre göre de ilk kullanım yılında RİA uygulanan kadınların %5-15'I araçlarını kanama veya lekelenme nedeniyle çıkarttırmakla, %2-8'I de sponton olarak atılmaktadır (1,5). Genital enfeksiyon nedeniyle yöntemi bırakınlar %25 olarak saptanmıştır. RİA'nın pelvik enfeksiyon (PİD) riskini arttırdığı pek çok çalışma ile gösterilmiştir (1,5). Ancak enfeksiyon nedeni ile yöntemi bırakanların hepsini RİA'ya bağlı enfeksion olarak kabul edemeyiz.Şenol ve arkaşdaşlarının yaptığı çalışmada da yan etkileri nedeniyle RİA bırakılma hızı %33-4'tür (6).İstenmeyen gebelik nedeniyle RİA'nın bırakılma oranı %10.5'dir.Şenol ve arkadaşlarını yaptıkları çalışmada RİA uygulananlarda gebelik hızı %11 olarak bulunmuştur (6). Literatüre göre ilk kullanım yılında olağan kullanıcı için RİA başarısızlık oranı %6 olarak kabul edilmektedir (1). RİA'larda başarısızlık hızları, yaş, parite gibi kullanıcıya ilişkin ve uygulama kolaylığı ve uygulayıcının deneyimi gibi faktörlerden etkilenir (1). Etkin yöntemlerden olan hapın bırakılma nedenleri Tablo 4'de görülmektedir. Hapın bırakılma nedenleri Tablo 4'de görülmektedir. Hapın bırakılmasına neden olarak en yüksek oranda (%50) yan etkiler sinirlilik, mide bulantısı gösterilmiştir. Şenol ve arkadaşlarının çalışmasında bu oran %46.3 (6), Dinçer'in çalışmasında %75'dir (7). Dinçer'in bildirdiği en sık görülen yan etkiler; mizaç değişikliği, bulantı, kilo artışı ve baş ağrısıdır (3). Literatürde belirtilen diğer yan etki ve komplikasyonlardan (1,7,8) herhangi biri nedeni ile yöntemi bırakana bu çalışmada rastlanmamıştır. Hapın bırakılma nedeni olarak yan etkilerden başka kullanımdan kaynaklanan %21.42 oranında gebe kalma, %7.14 oranında da unutkanlık belirtilmiştir. %21.42 oranında çocuk isteme bir bakşka bırakma nedenidir. 1993 Türkiye Nüfus Sağlık Araştırması'ndaki hapın bırakılma nedenlerine baktığımızda %23.1 yan etkiler, %6.6 yöntem başarısızlığı (yöntem kullanırken gebe kalma) % 5.9 gebe kalma isteği gelmektedir (2). Kılıfın bırakılma nedenleri Tablo 5'te gösterilmiştir. %54.54 oranında kocanın karşı çıkması (kullanım zorluğu), %27.27 oranında kullanırken yırtılma, 18.18 oranında çocuk isteme nedeniyle yöntem bırakılmıştır. Bizim çalışmamızda istenmeyen gebelik nedeni ile yöntemi bırakana rastlanmamıştır. Literatüre göre olağan kullanıcılar için ilk yılda prezervatif başarısızlık hızı %12'dir (1). Şenol ve arkadaşları da kılıfın %40.6 oranında eşinin istememesi nedeniyle bırakıldığını saptamışlardır (6). 1993 Türkiye Nüfus Sağlık Araştır-ması'na göre de kılıfın %28.9 oranında kocanın karşı çıkması, yöntem kullanımının kolay olmaması gibi yönteme bağlı sağlık dışı nedenler ile bırakıldığı gö-esterilmektedir (2).

Tartışma

Geri çekme yöntemini bırakılma nedenleri Tablo 6'da görülmektedir. Bu yöntemin en yüksek oranda (%53-33) bırakılma nedeni istenmeyen gebeliktir. İlk kullanılın yılında olağan kullanıcılarda literatüre göre geri çekme için başarısızlık hızı %18'dir (1). %46.66 oranında da cinsel ilişkinin plato fazında kesilmesi gerektiğinden kocanın istememesi nedeniyle bırakıldığı saptanmıştır. Şenol ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada da geri çekme yöntemi %33-4 oranında eşlerin istemesi nedeniyle bırakılmıştır (6).

Sonuç

 Etkin yöntemlerden olan RİA ve hapın bırakılma nedeni olarak yan etkiler ve sağlık sorunları olduğu göz önüne alınırsa, RİA ve hap ile ilgili bireysel danışmanlık hizmetleri ile izleme hizmetlerinin güçlendirilmesi gerektiği görülmektedir. Yönteme bağlı sağlık dışı nedenler kılıf ve geleneksel yöntem olan geri çekme yöntemi için bırakılma nedenidir. Yönteme bağlı sağlık dışı nedenlerin başında kocanın yönteme karşı çıkması gelmektedir. Bu tür sorunu olan çiftlerin bu yöntemi bırakıp başka bir etkin yönteme geçmeleri kendileri için daha iyi olacaktır. Bu durum aile planlaması kliniklerinde sunulan kontraseptif yöntemlerin çeşitliliğinin mümkün olduğunca arttırılması ve alternatif yöntemler ile ilgili bireysel danışmanlık hizmetlerini geliştirilmesinin önemini de göstermektedir.

 

Kaynaklar

1.Akın, A., Kontraseptif Yöntemler. Uluslararası Basım. Yayın No:l, Demircioğlu Matbaacılık, Ankara, 1990.
2 Akın, A., Bertan M.: Türkiye'de Ana Sağlığı, Aile Planlaması Hizmetleri ve İsteyerek düşükler. 1993 Türkiye Nüfus ve Sağlık ve Araştırması İleri Analiz Sonuçları. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Ankara, 1996, ss: 34-48.
3.Okan, M., Aytekin, H., Bilgel, N.: "Gemlik Kırsal Kesiminde Evli ve Üreme Çağındaki Kadınlarda Aile Planlaması Yöntemlerin İKullanma Özellikleri ve Bunu Doğurganlık Ölçütlerine Etkisi" Uludağ Üniversitesi, Tıp Fakültesi Dergisi, 2, 17, (1990).
4.Population Reports, Decisions for Norplant Programs. Series K., Number: 4, November 1992, p: 4.
5.Population Reports. Intrauterine Devices. Series B, Number: 5, March 1988, p: 4.
6.Şenol, V., Mucuk, S., Öztürk, Y.; "Kayseri Doğumevi Aile Planlaması Polikliniğinde Sunulan Modern Aile Planlaması Yöntemlerinin Değerlendirilmesi" V. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı, İstanbul, 1996, ss: 37-41. 7.Dinçer, Ö., Baloğlu, A.: "Oral Kontraseptif Kullanımını Etkileyen Faktörlerin Araştırılması" Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 28, 3 (1989).
8.Population Reports. Oral Contraceptives. Series A, Number:6, May-June 1982.

	Dosya / Açıklama
	Tablo 1 Daha Önce Kullanılıp Bırakılan Kontraseptif Yöntemler
	Tablo 2 Kullanılan Yöntemlerin Kullanım Süreleri
	Tablo 3 RİA'nın Bırakılma Nedenleri
	Tablo 4 Hapen Bırakılma Nedenleri
	Tablo 5 Kılıfın Bırakılma Nedenleri
	Tablo 6 Çekmenin Bırakılma Nedenleri