Preeklamptik ve eklamptik olgularda serum magnezyum değerleri

Giriş

Preeklamptik-eklamptik 40 olgu ile 20 normal gebe ve 20 gebe olmayan kadınların serum magnezyum düzeyleri araştırıldı ve sonuçlar karşılaştırıldı.

Yöntem

Preeklamptik-eklamptik olgularda ortalama magnezyum düzeyleri, 1.91±0.50 mg/dl., normal gebelerde 2.05±0.51 mg/dl., gebe olmayan kadınlarda 2.09±0.32 mg/dl olarak tespit edildi.

Bulgular

Preeklamptik-eklamptik olgularda tespit edilen ortalama magnezyum düzeyleri, normal gebe ve gebe olmayan kadınlarda tespit edilen ortalama magnezyum düzeylerinden daha düşüktü.

Sonuç

Fakat, gruplar arasında istatistiksel açıdan önemli bir farklılık saptanamadı (p>0.05).

Anahtar Kelimeler

Preeklampsi, Eklampsi, Magnezyum.

Giriş

Amerika'da PIH (Pregnancy Induced Hypertension) sıklığı, tüm gebeliklerde % 6-7 oranlarında bildirilirken (1), kendi kliniğimizde 1986'da % 12.1 olarak bildirilmiştir (2). Preeklampsi ve eklampsinin etyopatogenezi bilinmemekte, bu nedenle de semptomatik tedavi yapılmaktadır. Fizyopatolojik özellikleri açıklamak amacıyla birçok teori ileri sürülmektedir. Bunlardan biri de biyokimyasal anormalliklerdir. Son yıllarda, kalsiyum ve magnezyum metabolizması üzerinde durulmaktadır (3). İnsan bedenindeki magnezyumun yarısı kemiklerde kompleks tuzlar halinde, geri kalanı ise karaciğerde, çizgili kaslarda, beyinde, böbreklerde ve eritrositlerde bulunur. Esas fonksiyon hücre içi magnezyuma bağlı olup, plazmadakinden 4-5 kat daha fazladır (3,4). Amerika Ulusal Araştırma Derneği, erişkin bir insanın günlük magnezyum ihtiyacını 350 mg, gebelikte ve laktasyonda ise 450 mg olarak belirlemiştir (5).
Preeklamptik ve eklamptik olgularda serum mag-nezyum düzeylerinin düşük olduğu gösterilmiştir. Ancak, normal gebelerde de serum magnezyumunun düşük olması ve iki grubun magnezyum düzeyleri arasında anlamlı fark olmaması nedeniyle, hipomagnezeminin, preeklampsi ve eklampsinin etyolojisinde kesin rolü olup olmadığı konusunda tam bir fikir birliği bulunmamaktadır (4-6). Bu hastalığın, magnezyum sülfat tedavisinde olumlu yanıtı nedeniyle, etyo-patogenezde serum magnezyumunun değerinin olup olmadığı araştırıldı.

Yöntem

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniği'nde takip edilen 20 gebe olmayan kadın, 20 normal gebe, 21 hafif preeklampsi, 7 ağır preaklampsi ve 12 eklampsi tanılı olgular çalışmaya alındı. Gebeler, gebelik yaşları 24 ile 40 hafta arasında değişen olgulardan seçildi. Hafif preeklampsi, ağır preeklampsi ve eklampsi grupları arasında serum magnezyum değerleri açısından fark olmamasından dolayı, bu olgular birleştirilerek 40 hastayı içeren preeklampsi-eklampsi başlığında yeni bir grup oluşturuldu. Preeklampsideki ağırlık dereceleri Tablo l'deki kriterlere göre yapıldı (1).
Tüm olgulardan lOcc venöz kan alındı ve tüpün ağzı hemen kapatıldı. Kan en kısa sürede tetkik edilmesi amacıyla, acil servis laboratuvarındaki otoanalizöre gönderildi. Serum magnezyum düzeyleri Ames firmasının Sera-Pak kiti (Ames-Bayer, Belgique) kulla-nılarak enzimatik metodla Technicon RA-50 Che-mistry Analyzer cihazında çalışıldı. Gruplarda tespit edilen ortalama magnezyum düzeyleri istatistiksel olarak karşılaştırıldı. İstatistiksel değerlendirmede iki bağımsız grubun ortalamalarını karşılaştıran student's t test kullanıldı.

Bulgular

Preeklampsi-eklampsi tanılı 40 olgu, 20 gebe olmayan kadın ve 20 normal gebe olmak üzere toplam 80 olgu çalışma kapsamına alındı. Olguların ortalama yaşları, preeklampsieklampsi grubunda 28.04±7.12, normal gebelerde 27.70±5.02 ve gebe olmayanlarda ise 30.55±6.04 olarak bulundu. Gruplar arasında yaş ortalaması yönünden önemli bir fark bulunamadı (p>0.05). Gebe olmayan, normal gebeliği olan ve preeklampsi-eklampsi gruplarının ortama pariteleri sırasıyla 4.35±2.OO, 4.00±2.21 ve 3-87+2.50 olarak saptandı. Gruplar arasında ortalama parite açısından önemli fark tespit edilmedi (P>0.05, Tablo 2). Normal gebeliği olan ve preeklampsi-eklampsi gruplarında ortalama gestasyonel yaş sırasıyla 37.5±2.23, 33.43±5.73 hafta bulundu. Grup içi gestasyonel yaşların dağılımında önemli bir fark saptanmadı (c2=2.l66, P>0.05, Tablo 3). Gebe olmayan, normal gebeliği olan ve preeklampsi-eklampsi gruplarının ortalama sistolik/diastolik tansiyonları sırasıyla 119±10.71/ 69.5±7.59, ll6±8.82/70.5±9.44 ve l66.53±17.04/ 111.03±7.68 mmHg olarak ölçüldü. Preeklampsi-eklampsi grubunda gerek sistolik ve gerekse diastolik tansiyonların, diğer gruplara göre önemli derecede yüksek olduğu belirlendi (P<0.001).
Ortalama magnezyum değerleri, preeklamptik-eklamptik olgularda 1.91±0.50 mg/dl tespit edilirken, normal gebelerde 2.05±0.51 mg/dl, gebe olmayan olgularda ise 2.09+0.32 mg/dl olarak saptandı. Serum magnezyum düzeleri açısından gruplar karşılaştırıldığında, önemli bir fark bulunamadı (P>0.05, Şekil 1).

Tartışma

Preeklampsi ve eklampsinin etyopatogenezini aydınlatmak için birçok çalışmalar yapılmaktadır. Etyo-patogenez üzerinde durulan konulardan biri de biyOkimyasal anormalliklerdir. Özellikle, magnezyum metabolizması, kalsiyum yetersizliği, çinko yetersizliği, üzerinde çalışılan konulardır (4,8,11,12).
Magnezyum, tiamin pirofosfat gerektiren tüm enzimlerde bir ko-faktör olarak görev yapar. Kokarboksilaz ve ko-enzim A'nın aktivatörüdür. Hücre transport sisteminde adenozin trifosfataz'a aktive ederek sodyum/potasyum pompası için enerji sağlar (3,4). Magnezyum azalması ile asetil kolin serbestleşerek nöromusküler ve santral sinir sisteminde kaslarda irritabilite, uyum güçlüğü, tetani ve konvülsiyonlar başlar. Magnezyum artışı ile de genel sedasyon ve sinir sisteminde depresyon meydana gelir (5,7,8).
Çalışmamızı oluşturan preeklamptik-eklamptik grupta tespit edilen serum ortalama magnezyum düzeyleri, normal gebelerde ve gebe olmayan olgularda bulunan magnezyum değerlerinden daha düşük olduğu saptandı. Ancak, gruplar arasındaki bu farklılık istatistiksel olarak önemli bulunamadı (p>0.05). Çalışmamızda da tespit ettiğimiz gibi, birçok çalışmada preeklamptik-eklamptik olgularda bulunan serum magnezyum düzeyleri sağlıklı gebelere göre daha düşük bulunmuştur. Bu düşüklük istatistiksel olarak anlamlı olmadığı halde, ağır preeklamptik ve eklamptik olgularda kullanılan MgSO4 ile olumlu neticelerin alınması, magnezyum düzeyindeki düşüklüğün, preeklampsi ve eklampsinin etyolojisinde rol oynayabileceği düşüncesinin oluşmasına neden olmaktadır (3,5,10,13).
Birçok araştırmada serum magnezyum seviyesinin üçüncü trimestirde özellikle gebeliğin son 4-6 haftaSında en düşük seviyeye ulaştığı belirtilmektedir (7,8,9,13,14). Bu azalma fizyolojik faktörlerle izah edilmektedir. Plazma hacminin artışının yanısıra fetusun magnezyum ihtiyacını karşılamak için fetüse magnezyum transferi de rol oynamaktadır (9). Ayrıca, artan glomerüler filtrasyon hızı, aldosteron ve deoksikortikosteron miktarları üriner magnezyum atılımını hızlandırmakta, sonuçta gebelikte serum magnezyum değerleri düşmektedir (15). Mende ve ark. (9), bu konuyla ilgili olarak yaptıkları araştırmada, gebelikte artan tiroid stimülasyonunun da magnezyumun azalmasında rol oynadığını rapor etmişlerdir. Altura ve arkadaşları (16), termde yeni doğan bebeklerden alınan umblikal arter ve ven kanından yaptıkları invitro çalışmalarda, magnezyum azlığında damar bazal tonusunun arttığı, magnezyum konsantrasyonu artırıldığında ise damar bazal tonusunun düştüğünü bildirmişlerdir. Aynı araştırıcılar magnezyum azlığında bradikinin, anjiotensin II, seratonin ve prostaglandin F2a'ya karşı damarlarda kontraktil cevabın arttığını ileri sürmüşlerdir. Holl ve arkadaşları da (17), gebeliğe bağlı hipertansiyonun en ağır şekli olan eklampsinin parenteral Mg SO4 tedavisine cevap vermesinin, ilacın genel sedatif ve orta derecede vazodilatatör etkisi nedeniyle oluştuğunu belirtmişlerdir.

Sonuç

Sonuç olarak, preeklamptik ve eklamptik olgularda tespit edilen ortalama serum magnezyum düzeyleri diğer olgulara göre daha düşük bulunmasına rağmen istatistiksel anlamlılık saptanamamıştır. Magnezyumun ihtiyaca bağlı olarak kemiklerden mobilize olabileceğini ve böylece kan dengesini büyük ölçüde koruyabileceğini düşünmekteyiz.

 

Kaynaklar

1. Şen C, Madazlı R, Ocak V: Gebelikte hipertansiyon / tanım ve sınıflandırma. Perinatoloji Dergisi 1: 7-10, 1993.
2. Şumnulu İ, İldeniz M, Özel N: The incidence of pregnancy indu ced hypertension in southheast Turkey. Int J Gynecol Obstet 28: 211-215,1989.
3. Hyde TA, Draisey TF: Principles Of Chemical Pathology. Butter Worths and Co. LTd, London, 271,275,1974.
4. Wocker WEC, Vollee B: Magnesium metabolism. The New Engl J Med 259 (10): 475-481, 1958.
5. Koyuncuoğlu H: Farmakoloji Dersleri. 3'üncü baskı, Servet Matba ası, İstanbul, l'inci cilt, 105-108, 1978.
6. Aleksanyan V, Abaoğlu C: Semptomdan Teşhise. 9'uncu bas- kı,Formül Matbaası, İstanbul, 1031-1045, 1985.
7. Briel RC, Lippert TH, Zahradrik HP: Varcsdorungan von blut- gerinnung thrombozytcn funktion and voskülörer prostazyklinsy- ntehese durch mognesiumsulfat. Geburtsh U Fraucnkcilk 47: 332- 336, 1987.
8. During R, Schwarzlos G, Bendel L, Nogel H, Ruting M: Mag- nesiumbcstimmung in müttcrlican and nobel schnurzerum noch to- kolyse mit magneziumzu-satz zbl. Gynakol 107: 1186-1189, 1985.
9. Mende HE, Reuter W, Kah G: Magnesiumspiegel des scrums and der erythrozyten wohrend schwangcrschaft geburt und wocherbett. zbl Gynakol 99: 330-336, 1987.
10. Vicdan K, Alaybeyoğlu L, Dayan H, Oğuz S, Danışman N: Pre- eklampside yeni tedavi yaklaşımları. Jinekoloji ve Obstctrik Bülteni 4 (3): 106-114, 1995.
11. Kawasaki N, Matsui K, Nakamura T ve ark.: Effect of calcium supplementation on the vascular sensitivity to angiotensin 2 in preg nant women. Am J Obstet Gynecol 153: 576-579, 1985.
12. Arıgüloğlu EA, Ayanoğlu A, Selim Ü, Gökdeniz R, Ceylan Y.: Prceklampside maternal serum çinko düzeyleri. Jinekoloji ve Obstet- rik Dergisi 9: 49-48, 1995.
13. Clossen HG, Helbing J: Magnesium therapie indar schwangesc- faft. Fortschr Med 102: 841-844, 1984.
14. Pitkin RM, Reyrolds WA, Williams GA, Hergis GK: Calcium metabolism in normal pregnancy; a longitudinal study. Am J Obstet Gynecol 133: 781-790, 1979.
15. Sibai M: Magnesium sulphate in prccclampsia-cclampsia. Obstet Gynecol 29: 155,1986.
16. Altura BM, Altura BT, Carella A: Magnesium deficiency induced spasms of umblical vessels: relation to preeclampsia, hypertension, growth retardation Science 221: 376-379, 1983.
17. Holl DG: Serum magnesium in pregnancy. Obstet Gynecol 9 (2): 158-162, 1957.

	Dosya / Açıklama
	Şekil 1 Olguların serum magnezyum düzeylerinin dağılımı
	Tablo 1 Preeklampsi Sınıflandırma Kriterleri
	Tablo 2 Olguların Doğum Sayılarının Dağılmı
	Tablo 3 Normal Gebelerde ve Preeklamptik-Eklamptik Olgularda Gestasyonel Yaş Dağılımı