Dicle Üniversitesinde bir yıllık perinatal mortalite

Amaç

Obstetri kliniğinin bir yıllık perinatal mortalitesini Wigglesworth klasifikasyonuna göre değerlendirmektir

Yöntem

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde 1 Nisan 2001 ile 31 Mart 2002 tarihleri arasında doğan, doğum ağırlıkları >500 g olan tüm yeni doğanlar prospektif olarak incelendi ve ölüm nedenleri Wigglesworth klasifikasyonuna göre değerlendirildi.

Bulgular

Bir yıllık sürede Obstetri kliniğinde toplam 1246 bebek doğdu. Postpartum 4. haftanın sonu dikkate alındığında yenidoğanların 154’ünün (%15.95) öldüğü tespit edildi. Antenatal mortalite hızı binde 45.94, perinatal mortalite hızı binde 125.20 ve neonatal mortalite hızı ise binde 80.25 olarak saptandı. Perinatal mortalite saptanan olguların ortalama gebelik haftası 30.01±2.75 ve ortalama doğum ağırlığı 1904.86±1152.20 g olarak bulundu. Neonatal mortalitenin en sık nedeninin prematürite, prematüritenin de en sık nedeninin hipertansif gebelikler olduğu tespit edildi. Perinatal mortalitenin Wigglesworth klasifikasyonuna göre dağılımı: ölü doğum %36.36, prematürite %33.11, malformasyonlar %11.68, özel nedenler %7.79, perinatal hipoksi %5.19, enfeksiyonlar %1.29 ve diğer nedenler %4.50 olarak tespit edildi.

Sonuç

Kliniğimizde perinatal mortalitenin nedenlerini öncelikle ölü doğumlar ve prematürite oluşturmaktadır. Prematüritenin de en sık nedeni hipertansif gebeliklerdir. Antenatal bakım yardımının ve neonatal ünitelerin hizmet kalitesini anlamak için perinatal mortalite istatistiklerinin bilinmesi gereklidir.

Anahtar Kelimeler

Umbilikal Kordon, Multipl Dolanma, Fetal kayıp.

Giriş

Perinatal dönem: gebeliğin 20.haftasından sonra veya 500 g ve üzerindeki doğum ağırlığı olan ve doğumdan sonraki 28.güne kadar olan süreyi kapsar. Perinatal mortalite 1000 doğumdaki ölü doğan ve neonatal ölümlerin sayısıdır. Ölü doğum 20. gebelik haftasından sonra, doğumda ve doğumdan sonra hiç bir canlılık belirtisi olmayan doğumlardır. Perinatal mortalite; 20. gebelik haftasından sonra ölü doğan veya canlı doğup, doğumdan sonraki 28. güne kadar olan bebek ölümlerini kapsar. Perinatal mortalite hızı ise 1000 doğumdan ölü doğan ve canlı doğup, doğumdan sonra 28. güne kadar olan ölümlerin tümünü kapsar.Perinatal mortalite hızının dünya genelinde binde 57 olduğu bildirilmiştir. Bu değer bazı Afrika ülkelerinde binde 100 dolaylarındadır. Gelişmiş ülkelerde bu hız binde 10’un altındadır. Ülkemizde ise yapılan çok merkezli bir çalışmada perinatal mortalite hızı binde 34.9 olarak verilmiştir. Bu çalışmada amaç bir yıllık süre içinde ölü doğan veya doğduktan sonra 28 gün içinde ölen bebeklerin (perinatal mortalite) dağılımını Wigglesworth klasifikasyonuna göre belirlemek idi.

Yöntem

Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Kliniğinde 01/04/2001 ile 31/03/2002 tarihleri arasında doğan, doğum ağırlıkları >500 g üzerinde olan toplam 1246 bebek çalışma kapsamına alındı. Olguların bir kısmında gebelik haftasının bilinmemesi nedeniyle 500 g ve üzerindeki fetal ağırlık temel alındı. Tüm olgularda fetal malformasyonlar doğumdan önce ultrasonografi ile, doğumdan sonra gözlem ve muayene ile belirlendi, doğum ağırlıkları ve APGAR skorları not edildi. Perinatal mortalite yönünden yüksek risk taşıyan maternal ve fetal nedenler sınıflandırıldı. Tüm yenidoğan bebekler bir pediatrist tarafından değerlendirildi, düşük APGAR’lı bebekler veya yüksek riskli bebekler yenidoğan ünitesine alındı. Tüm bebeklerin akıbeti 28.günden sonra telefonla evlerinden aranarak öğrenildi. Doğumdan sonra bebeklerin 965’ine ulaşıldı, 281’ine ulaşılamadı. Mortalite saptanan 154 olgunun verileri Wigglesworth klasifikasyonuna göre değerlendirildi.

Bulgular

Kliniğimizde doğan toplam 1246 bebekten 965’inin (%77.44) verilerine 28. gün sonrasında ulaşıldı, 281’ine ise (%22.55) ulaşılamadı. Ulaşılan 965 bebekten 811’inin (%84.04) yaşadığı, ölü doğanlar ve doğumdan sonra 28.güne kadar ölenler dahil toplam 154’ünün (%15.95) öldüğü tespit edildi. Toplam 1246 bebekte antenatal mortalite hızı binde 44.94 (56/1246), neonatal (ulaşılamayan 281 olgununda yaşadığı varsayılırsa) ölüm hızı binde 78.65 (98/1246), perinatal mortalite hızı ise binde 123.59 (154/1246) olarak bulundu. Ulaşılamayan bebekler hariç tutulursa neonatal mortalite hızı binde 101.55 (98/965) perinatal mortalite hızı binde 159.58 (154/965) bulundu. Düzeltilmiş neonatal mortalite hızı binde 80.25, perinatal mortalite hızı ise binde125.20 olarak belirlendi. Perinatal mortalitenin %36.36’sı antenatal dönemde, %63.63’ü neonatal dönemde gerçekleşmişti. Perinatal mortalite saptanan olgularda ortalama maternal yaş 29.52±6.70, ortalama gravida 4.50±3.06, ortalama parite 3.01±2.75, ortalama gebelik haftası 30.55±5.16 ve ortalama doğum ağırlığı 1904.86±1152.20 g olarak bulundu. Neonatal mortalite olgularında ise ortalama gebelik haftası 29.94±4.94, ortalama doğum ağırlığı 1742.0.4±1092.42 olarak bulundu. Perinatal mortalite saptanan olguların 56’sı (%36.36) ölü doğum, 98’i canlı doğup, daha sonra kaybedilen bebeklerden oluşmaktaydı. Neonatal mortalite tespit edilen bebeklerin ortalama 1.dakika APGAR skoru 1.93±2.16, 5.dakika APGAR skoru ise 2.20±3.04 olarak bulundu ve mortalitenin %30.61’inin ilk beş dakika içinde gerçekleştiği tespit edildi. Ölen bebeklerin 17’si (%11.03) ikiz eşi (dokuz ikiz gebelik), 3’ü (%1.94) üçüz eşi idi (bir üçüz gebelik). Neonatal ölümlerin 87’sinin (%88.77) hastanede, 11’inin (%11.22) evde gerçekleştiği saptandı. Hastanede ölen 87 bebekten 63’ünün (%72.41) birinci günde, 16’sının (%18.39) ikinci günde, 8’inin (%9.19) ise diğer günlerde öldüğü tespit edildi. Ev bebek ölümlerinin üçünün ilk haftada, beşinin ikinci haftada ve üçünün ise üçüncü haftada olduğu belirlendi. Antenatal mortalite olgularının %80’inde obstetrik veya medikal patoloji saptanırken, dekolman plasenta %32.14 ile ilk sırayı almakta idi (Tablo 1). Perinatal mortalite saptanan olguların %72.07’sinin, neonatal mortalite saptanan olguların ise %81.63’ünün 2500 g’dan daha düşük tartılı oldukları bulundu. Neonatal mortalitenin nedenleri arasında prematürite ilk sırayı (%52.04) alırken, fetal malformasyonlar ikinci sıklıkta (%18.36) idi (Tablo 2). Perinatal mortalite saptanan olguların 29’unda (%18.83) fetal anomali saptandı. Perinatal mortalite saptanan olgularda %26.62 preeklampsi-eklampsi-HELLP sendromu, %18.83 fetal anomali, %8.44 çoğul gebelik, %5.19 diabetes mellitus, %4.54 Rh uygunsuzluğu tespit edildi. Kliniğimizde doğum ağırlığı <1000 g olan bebeklerin %91.66’sının perinatal dönemde kaybedildiği tespit edildi. Wigglesworth klasifikasyonuna göre birinci sıklıkta ölü doğumlar (%36.36), ikinci sıklıkta prematürite (%33.11) gözlendi (Grafik 1).

Tartışma

Perinatal mortalite, 20. gebelik haftasından sonra ölü doğan veya canlı doğup, doğumdan sonraki 28. güne kadar olan bebek ölümlerini kapsar. Türk Neonatoloji Derneğinin verilerine göre Doğu ve Güneydoğu bölgelerinde ölü doğum hızı binde 38.9, neonatal ölüm hızı binde 24 ve perinatal ölüm hızı ise binde 62.9 olarak verilmiştir. Aynı çalışmada 29 merkezin sonuçlarına göre perinatal mortalite hızı binde 34.9, ölü doğum hızı binde 18 olarak verilmiştir. Ülkemiz genelinde bebek ölüm hızı bin canlı doğumda 43, Doğu Anadolu’da 61.5 bulunmuş, bebek ölümlerinin %60’ının neonatal dönemde (ilk dört haftada) meydana geldiği bildirilmiştir. Ülkemizde bebek ölüm hızı kentsel-kırsal yerleşime, bölgeye, annenin eğitim durumuna ve temel sağlık hizmetlerinden yararlanma durumuna göre değişmektedir. Çalışmamızda, neonatal ölüm hızı iki ayrı hesaplamaya göre bin canlı doğumda 78 ve 101 olarak bulundu. Evinde ulaşılan bebeklerin binde 11’inin hastaneden ayrıldıktan sonra kaybedilmesinden yola çıkarak düzeltilmiş neonatal mortalite oranımızın binde 80 (100/1246) olduğunu tahmin etmekteyiz. Bu sonuç ülke ortalamasının yaklaşık iki katı kadardır. Tüm ölümler içinde neonatal mortalite oranı %63 ile ülke geneline paralellik göstermektedir. Bebeklerin %72’sinin hastanede ilk günde öldüğünü göz önüne aldığımızda, neonatal bakım hizmetinin yetersiz olduğunu ileri sürebiliriz. Ülkemiz genelinde ölü doğum hızı binde 15 olarak verilmiştir. Çalışmamızda ise ölü doğum hızını binde 45, perinatal ölüm hızını binde 124 olarak bulduk. Erken neonatal mortalite hızını (ilk bir hafta) binde 92 olarak belirledik. Kesim ve arkadaşlarının çalışmasında ölü doğum hızı binde 26, neonatal ölüm hızı binde 19 ve perinatal mortalite hızı ise binde 44 olarak verilmiştir. Perinatal mortaliteyi Wigglesworth klasifikasyonuna göre değerlendirdiğimizde, perinatal ölümlerin 2/3’ünden fazlasının ölü doğumlar (%36.36) ve prematüriteden (%33.11) ileri geldiğini saptadık. Diğer gruplarda sırasıyla, fatal malformasyonlar %11.68, özel nedenler %7.79, perinatal hipoksi %5.19, diğerleri %4.50 ve enfeksiyonlar %1.29 oranı ile perinatal mortaliteye neden olmaktadırlar.

Sonuç

Sonuçlarımızın yüksek bulunmasının en önemli nedenleri: hastanemizin referans konumu, bölgemizin ekonomik yapısının yetersiz, doğurganlık hızının daha yüksek olması, temel gebelik bakım hizmetlerine gereken önemin verilmemesi ve neonatal bakım ünite şartlarının yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır. Antenatal takibin geliştirilmesi, sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması, etkinleştirilmesi ve neonatal bakım ünitelerinin iyileştirilmesi durumunda, perinatal mortalite hızı önemli ölçüde düşebilir. Bu hizmetlerin veriminin daha iyi anlaşılabilmesi için kliniklerin perinatal mortalite oranlarını ortaya koymaları ve bunları belirli aralıklarla gözden geçirmeleri gerekmektedir.

Kaynaklar

1. Hartley RS, Emanuel I, Hitti J. Perinatal mortality and neonatal morbidity rates among twin pairs at different gestational ages: optimal delivery timing at 37 to 38 weeks' gestation. Am J Obstet Gynecol. 2001;184:451-8
2. American Academy of Pediatrics and the American College of Obstetricians and Gynecologists. Guidelines for perinatal Care, 4th ed. Washington, DC, 1997. In: Williams Obstetrics. 21st Ed. McGrew-Hill Companies, 2001;3-14
3. The World Health Report 1998 - Life in the 21st century - A vision for all - Report of the Director General - World Health Organisation, Geneva, 1998
4. Langhoff RJ,Borch CH, LArsen S, Lindberg B, Wennergen M. Potentially avoidable perinatal deaths in Denmark and Sweden. Acta Obstet Gynecol Scand 1996;75:820-5
5. Türkiyede perinatal mortalite-1999. Çok Merkezli Çalışmalar-II. Türk Neonatoloji Derneği Bülteni 2001;3:8-12
6. Hey EN, Lloyd DJ, Wigglesworth JS. Classifying perinatal death: fetal and neonatal factors. Br J Obstet Gynaecol. 1986;93:1213-23
7. Hancıoğlu A. Bebek ve çocuk ölümlülüğü: Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 1998;97-104
8. Ergöçmen AB, Ünalan T. Düşükler ve ölü doğumlar. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü 1998;97-104
9. Kesim M, Karlık İ, Yalçın A, Çalışkan K. Kliniğimizdeki perinatal mortalite oranlarının değerlendirilmesi. Perinatoloji Dergisi 1996;4:88-93

	Dosya / Açıklama
	Resim 1. Wigglesworth klasifikasyonuna göre perinatal mortalite
	Tablo 1 Wigglesworth Klasifikasyonu (6)
	Tablo 2 Antenatal Mortalitenin Saptandığı Olgularda Tespit Edilen Mortalite Nedenleri